Bajkoterapia
Zajęcia prowadzi:
mgr Renata Mecner
Funkcje, cele i zadania bajkoterapii
Literatura we współczesnym świecie odgrywa dużą rolę. W konfrontacji z rzeczywistością świat książki to oaza spokoju i spotkania ze sobą - bez wszechogarniającej presji czasu. Literatura zachęca do refleksji, stanowi odskocznię ze świata realnego do świata wymyślonego i dzięki temu pozwala zapomnieć o kłopotach i monotonii życia codziennego. Oprócz wielu zadań , jakie spełnia literatura, np. poznawcza, psychoterapeutyczna, wychowawcza, z punktu widzenia terapii pedagogicznej można wymienić jej dwie podstawowe funkcje:
- funkcja dydaktyczna - uświadamia człowiekowi potrzebę zmian w jego osobowości oraz możliwości, a nawet konieczności przeanalizowania własnych motywów postępowania i zasad dotychczas rządzących jego życiem;
- funkcja hedonistyczna - niesie odbiorcy odprężenie i pozwala zapomnieć o cierpieniu, bólu i pewnych ograniczeń.
Bajkoterapia to metoda profilaktyczna i terapeutyczna adresowana do małych dzieci w wieku 4 do 9 lat, której oddziaływanie polega na zapoznaniu dziecka ze specjalnie do tego celu ułożonymi bajkami, zwanymi terapeutycznymi. Jednak mówiąc o bajkoterapii trzeba pamiętać o tym, że nie jest ona nastawiona na leczenie, ale przede wszystkim jest formą psychicznego wsparcia. W tym kontekście bajkoterapia to metoda psychoterapeutyczna, która poprzez literaturę ma wzmocnić i wzbogacić jednostki i obniżyć nieprzyjemne napięcie emocjonalne.
Do głównych celów bajkoterapii należą:
- nazywanie uczuć i nadawanie im wartości;
- pokazywanie przez książkę, że inne dzieci mają podobne problemy;
- pobudzanie do dyskusji;
- rozwijanie myślenia i samoświadomości;
- pomoc w rozwiązywaniu osobistych, trudnych problemów i sytuacji;
- zachęcanie do działania.
Rodzaje bajek terapeutycznych:
- relaksacyjne;
- psychoedukacyjne;
- psychoterapeutyczne.
Bajki relaksacyjne - ich celem jest wywołanie uspokojenia i odprężenia. Fabuła bajki zawsze dzieje się w miejscu spokojnym i przyjaznym, które jest dobrze znane dziecku. Bohater wszystkimi swoimi zmysłami doświadcza miejsca, w którym przebywa, co sprawia, że również dziecko odbiera bajkę swoimi wszystkimi zmysłami. Relaks ma za zadanie odprężyć mięśnie dziecka. Im głębszy jest relaks, tym łatwiejsze jest odprężenie, uspokojenie oraz lepsze samopoczucie. Wszystkie zmartwienia dziecka oraz lęki zostają wyciszone oraz schodzą na dalszy plan. Dziecko, które posiada spokój wewnętrzny, łatwiej poradzi sobie z trudnościami jakie stawia mu życie.
Bajki psychoedukacyjne - wspierają rozwój dziecka głównie w aspekcie poznawczym, ich celem jest zmiana postaw i zachowań dziecka. Może to dotyczyć sytuacji, w których chcemy nauczyć dziecko wytrwałości w działaniu, przekonać do sprzątania zabawek, jak i gdy chcemy by było ostrożne w kontaktach z obcymi. W bajkach psychoedukacyjnych kładzie się nacisk na strategię skutecznego radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Ten typ bajki powinien dawać przykład działań, wzory zachowań, dzięki którym możemy rozwiązać problem.
Bajki psychoterapeutyczne - zawierają zupełnie inny sposób myślenia sprawiający, że sytuacje lękotwórcze dziecko odczuwa w zupełnie inny, nowy sposób. Zastępczo zaspakajają potrzeby dziecka, dowartościowują je, dają poczucie zrozumienia poprzez akceptację. Budują pozytywne emocje, nadzieję oraz przyjaźń, które prezentują bajkowe postacie. Przekazują wiedzę o lękach dziecka oraz wskazują sposoby radzenia sobie z nimi. Celem nadrzędnym tych bajek jest obniżenie lęku u dziecka.
Do głównych zadań bajkoterapii należy zaliczyć:
- pomoc w odnalezieniu się w trudnej sytuacji;
- informowanie w sposób bardzo przystępny o rodzaju problemu, z którym jednostka boryka się w danym momencie życia;
- uaktywnienie osoby poprzez zastosowanie odpowiednich technik terapeutycznych;
- stworzenie odpowiedniej atmosfery terapeutycznej;
- uzyskiwanie pozytywnego wpływu na stosunek jednostki do siebie i środowiska w którym żyje;
- stymulowanie pozytywnych zmian w zachowaniu i postępowaniu uczestnika terapii.
Bajkoterapia pozwala dotrzeć do młodego, potrzebującego pomocy człowieka, wyzwala pozytywne emocje i uczy prawidłowych zachowań. Bajki, baśnie, opowiadania są doskonałym antidotum na samotność dziecka i jego rodzica, pomagają odnaleźć drogę do bycia razem, która raz odnaleziona nigdy nie zostanie zapomniana lub zagubiona.
Przykłady bajek terapeutycznych:
1. "Bajki terapeutyczne" cz.1 i cz.2 M. Molickiej
2. "Emocjonalki" M. Parcheta - Kołszuk
3. "Oswajanie przez bajanie" S. Furmańska
4. "Bajki terapeutyczne... na dobry dzień i jeszcze lepsze jutro" B. Stańczuk
5. "Bajkoterapia czyli bajki pomagajki dla małych i dużych" Opracowanie zbiorcze
6. "Przygoda Fryderyki czyli bajki terapeutyczne" J. Brodowska
7. "Bajeczne mikstury czyli bajki psychoterapeutyczne, psychoedukacyjne i relaksacyjne" E.Śnieżkowska - Bielak
Bibliografia: M. Molicka "Bajkoterapia o lękach dzieci i nowej metodzie terapii"